Yşlanan dünya nüfusunun meselelerinin ele alınması, yaşlıların sıhhat, toplumsal ve ekonomik açıdan şartlarının uygunlaştırılması ve bu bahiste farkındalık oluşturulması emeliyle Birleşmiş Milletlerin (BM) 1990’da aldığı kararla 1 Ekim, her yıl “Dünya Yaşlılar Günü” ilan edildi.
Bu kapsamda her yıl muhakkak bir tema çerçevesinde konferanslar ve etkinlikler düzenleniyor.
BM tarafından bu yıl 33’üncü kere kutlanan Dünya Yaşlılar Günü’nün bu yılki teması “Yaşlılar İçin İnsan Hakları Kozmik Beyannamesi’nin Vaatlerinin Yerine Getirilmesi: Kuşaklar Boyu” olarak belirlendi.
Bu yılki kutlama kapsamında yaşlıların özgün karakterlerine dikkat çekilecek ve jenerasyonlar ortasındaki birliğin sürdürülebilir gelişim maksatlarını nasıl güçlendirebileceği üzerinde durulacak.
Yaşlı nüfusu 2050’de 1,6 milyara yükselecek
BM’nin “Yaşlanan Dünyada Kimseyi Geride Bırakmamak” sloganıyla hazırladığı 2023 Dünya Toplumsal Raporu’na nazaran, dünya nüfusunda yaşlıların oranı giderek artıyor.
2021’de 761 milyon olan 65 yaş üstü nüfusun iki kattan fazla artarak 2050’de 1,6 milyara ulaşması bekleniyor. Bu öngörünün gerçekleşmesi durumunda yaşlılar dünya nüfusunun yüzde 16’sından fazlasını oluşturacak.
Yaşlı nüfus olarak görülen 65 yaş ve üzeri nüfus 1950’de dünyadaki 20 şahıstan 1’ine, 2021’de 10 şahıstan 1’ine tekabül ederken, 2050’de bu yaş kümesinin dünyadaki 6 bireyden 1’ini oluşturacağı iddia ediliyor.
Kuzey Afrika ile Batı Asya bölgelerinde 2021’de 65 yaş ve üzeri 30 milyon kişi bulunuyordu, 2050’de bu sayının 98 milyona yükseleceği öngörülüyor. Emsal formda, Sahra Altı Afrika’da 2021’de 35 milyon olan yaşlı nüfusun 2050’de 100 milyona çıkması bekleniyor.
Bu bölgelerdeki yaşlı nüfus oranının gelecek 30 yılda en süratli büyümeyi yaşayacağı öngörülüyor.
Doğu Asya ve Güneydoğu Asya’da yaşlı nüfusunun 2021’de 293 milyon olduğu aktarılırken, bu sayının artış göstererek 2050’de 598 milyona ulaşacağı kestirim ediliyor.
Günümüzde yaşlı nüfusunun en yüksek olduğu bölgeler ortasında olan Avrupa ve Kuzey Amerika’da ise 2021’de 65 yaş üstü kişi sayısı 208 milyon olarak kayıtlarda yer aldı. 2050’de bu sayının 303 milyona yükselmesi bekleniyor.
2050’de Doğu Asya ve Avrupa ülkelerinin yaşlı nüfusu önemli oranda artacak
Dünyada en yaşlı nüfusa sahip ülkenin 2021’de Japonya olduğu belirtilirken, Çin’in Hong Kong Özel İdari Bölgesi ile Güney Kore’nin 2050’den evvel Japonya’yı geçeceği düşünülüyor.
1980’de en çok yaşlı nüfus oranına sahip ülkelerin sırasıyla, yüzde 16,3’le İsveç, yüzde 15,7’yle Almanya, yüzde 15,4’le Avusturya, yüzde 14,9’la İngiltere, yüzde 14,8’le Norveç, yüzde 14,4’le Belçika ve Danimarka, yüzde 14’le Fransa, yüzde 13,8’le İsviçre ve yüzde 13,6’yla Lüksemburg olduğu kaydedildi.
Bu sıralama 2021’de büyük ölçüde değişti. Dünyanın en yaşlı nüfusuna sahip Japonya’da yaşlılar, nüfusun yüzde 29,8’ini oluşturdu. Japonya’yı yüzde 23,7’yle İtalya, yüzde 22,9’la Finlandiya, yüzde 22,6’yla Portekiz, yüzde 22,5’le Yunanistan, yüzde 22,4’le Bulgaristan ve Porto Riko, yüzde 22,2’yle Almanya, yüzde 22,1’le Fransa’nın Hint Okyanusu’ndaki denizaşırı toprağı Martinik ve yüzde 22’yle Hırvatistan takip etti.
2050’de ise Doğu Asya ülkelerinde yaşlı nüfus oranının değerli ölçüde yükseleceği öngörülüyor. Rapora nazaran, 2050’de Hong Kong nüfusunun yüzde 40,6’sı yaşlılardan oluşacak. Hong Kong’u sırasıyla yüzde 39,4’le Güney Kore, yüzde 37,5’yle Japonya, yüzde 37,1’le İtalya, yüzde 36,6’yla İspanya, yüzde 35,3’le Tayvan, yüzde 34,8’le Yunanistan, yüzde 34,5’le Portekiz, yüzde 34,2’yle Singapur ve yüzde 33,6’yla Kuveyt’in takip edeceği iddia ediliyor.
Sağlık şartları ve eğitim yaşlıların hayat kalitesini etkiliyor
Yaşlıların ömür standartları, içinde bulunduğu şartlara nazaran kıymetli farklılıklar gösteriyor.
Fakirliğin önlenmesi ve yaşlılıktan evvel uygun iş imkanlarının yaratılmasının yaşlılar için ekonomik güvenliği sağlamak ismine kıymetli olduğu tabir ediliyor.
Hijyen koşullarının gelişmesi ve eğitimin daha erişilebilir hale gelmesinin insanların daha uzun ve sağlıklı yaşlanmasına yardımcı olduğu vurgulanıyor.
Gelir eşitsizliği ve olumsuz çalışma koşulları
Birçok yaşlı refah içerisinde ve sağlıklı bir ömür sürerken, birçoğunun da hayatı yoksulluk ve hastalıkla geçiyor.
BM’nin raporunda, sıhhat ve çalışma kaidelerinin birbirini etkilediği vurgulanarak, makûs sıhhat şartlarının düzgün iş imkanlarının önüne geçtiği, olumsuz çalışma kaidelerinin ise insan sıhhatine ziyan verdiği belirtiliyor.
Gelir eşitsizliği, eğitim durumu ve sıhhat hizmetlerine erişim insanların ortalama ömür mühletini ve ileri yaşta sıhhat durumunu etkiliyor.
